985: De Portugezen beginnen met koffie uit Ethiopië te halen
986: De Weduwe senhora Amorim da Silva verkoopt haar eerste portugese koffie in haar koffiewinkeltje
1971: Gordon, Jerry en Zev beginnen een koffiewinkeltje in Seattle
1985: Howard Schultz (CEO) reist naar Italië en kijkt daar de kunst af
1999: De Erven van de Weduwe openen de 13e winkel in hun portugese koffie keten
2008: Starbucks dringt Portugal binnen.
Tot mijn grote verbazing zitten er al een stuk of 5, 6 Starbucks in Lissabon. Dat prikkelt mijn nieuwsgierigheid – ik ga eens op zoek naar hoe dat zo kan. Portugezen zetten namelijk een heerlijk bakje, een te overzien kopje met een prettige inhoud en ook nog eens prima betaalbaar.
Je kunt op elke straathoek en in elk schijnbaar verlaten dorpje een pastelaria vinden – een café wat ook doet wat de naam zegt: koffie serveren. Je kunt er altijd ook een lekker zoeteke bij nemen: de bolo, in al zijn variaties.
Dus wat doet dat Starbucks hier?
Ik ken ze van het vliegveld – dan kun je niet om ze heen.
Het spijt me. Ik vind het duur, veel te veel, en ik hou er niet van om uit zo’n mega-beker te drinken. Ik ben dus geen fan. Laat ik daar maar direct voor uitkomen, dan is dat tenminste uit de weg. Die frappuccinohoezo-hausse snap ik niet. Vooral de hoeveelheid is bizar, zeker als je gewend bent aan de portugese bica.
Bica is espresso avant la lettre, de oer-espresso zeg maar. De Weduwe Amorim da Silva zou zich omdraaien in haar graf als ze die lellen van bekers van tegenwoordig zou zien. Die bekers zijn ongeveer zo groot als zij was, want zeker in die tijd waren portugese vrouwen niet zo groot.
Het was een wereldreis van Ethiopië naar Portugal
Ook al waren de portugese zeelui voor geen kleintje vervaard, dan nog was het een woeste reis met een schip vol koffie over de Middellandse zee, en dan op het laatst nog even over de Atlantische oceaan. Er zijn nooit veel aanlegmogelijkheden in de Algarve geweest, gek genoeg, dus ze rondden hun eigen kaap om bij Lissabon te komen.
Daar werd het natuurlijk al snel bon-ton om koffie te drinken.
Nou ja, alle gekheid op een stokje
De Weduwe Amorim heeft natuurlijk nooit bestaan – dat heb ik zomaar een beetje uit mijn duim gezogen. De felrealistische werkelijkheid van de wereld van Starbucks doet blijkbaar iets raars met me. Het is allemaal zo onecht, zo veel, zo … zo … economisch correct, dat het niet leuk meer is. Het gaat alleen maar om geld verdienen.
Je naam wordt sowieso verkeerd geschreven, terwijl het de bedoeling is, dat het daardoor allemaal persoonlijker wordt. Het personeel wordt geleerd om namaak te lachen, en om standaard grapjes en beleefde zinnen te uiten. Ze begrijpen blijkbaar op het HQ van Starbucks niet, dat dat zo niet werkt.
Wat wel werkt, is de Portugese manier
Waar ik me nog steeds over verbaas, soms, is de echtheid van de bediening in de cafeetjes en pastelarias. Nee, ze zijn niet allemaal even netjes en beleefd, soms zijn mensen zelfs ronduit saggerijnig. Niet tegen jou, maar gewoon, ze hebben last van saudade. Kan gebeuren.
Vind ik een stuk prettiger dan dat iedereen zogenaamd beleefd, geinteresseerd en opgewekt is
De meeste uitbaters zijn gewone mensen, zoals jij en ik, maar het grote verschil is dat in Portugal ongeveer iedereen echt opgewekt is. Lijkt het wel. Die saggerijn van daarnet is een uitzondering.
Als het meisje je je koffietje komt brengen, brengt ze een Echte Glimlach mee, en ze kijkt je aan als ze het kopje neerzet: “Se faz favor!”
Zou er iets zijn – beetje gemorst, je wilt nog een zakje suiker, geen plek op het tafeltje omdat jij al je spulletjes daar hebt uitgestald – dan verontschuldigt ze zich, helpt ze, of wacht geduldig, maakt een grapje, zegt iets aardigs. Zo helemaal spontaan.
En daar word ik dan wel weer blij van. Gewoon van zoiets simpels, waar geen HQ of CEO bij te pas gekomen is. En ook geen liters koffie.(*)
(*) Een bica is om precies te zijn een kopje waar 3 à 4 slokjes overheerlijke sterke koffie in zit. Precies genoeg om weer effen lekker door te kunnen, zonder dat je loopt te klotsen.